Евразийн эдийн засгийн холбооны “түр” нэртэй “бүр” хэлэлцээр, онгоцны түлш авна, авахгүй гэж маргаж байхтай зэрэгцэн Оросууд дахиад санал тавив. Энэ удаад нийтийн автобусанд хийн түлш нийлүүлэх санал тавьж. Чухам ямар санал тавьсныг дор дурдъя.

ОХУ-ын төрийн өмчит “Росатом” корпорацын Зүүн өмнөд Азийн салбарын гүйцэтгэх захира Сергей Деним Нийтийн тээврийн бодлогын газрын төлөөлөлтэй уулзаж. Уулзаад нийтийн тээврийн автобусанд хийн түлш нийлүүлэх санал тавьжээ. Албан мэдээнд дурдсанаар Сергей Деним хэлэхдээ “Агаарын бохирдлын 30-аас доошгүй хувийг автомашинаас үүдэлтэй бохирдол эзэлдэг бөгөөд агаарын чанарыг сайжруулахад нийтийн тээврийн автобус шингэрүүлсэн хийн түлш ашиглах чухал нөлөөтэй” гэсэн байгаа юм. Уулзалтын үеэр бүтээгдэхүүний чанар, аюулгүй байдлын үзүүлэлт болон холбогдох мэдээллийг ч танилцуулжээ. Нийтийн тээврийн бодлогын газар хийн түлш ашиглах нь эдийн засгийн үр өгөөжтэй эсэх, дэд бүтцийг хэрхэн хөгжүүлэх, нийтийн тээврийн автобусанд ямар төхөөрөмж ашиглахыг судлахаар тохиролцсон байна.

Росатомын тухай товчхон:

ОХУ-ын төрийн өмчит “Росатом” корпорац нь ураны хайгуул, олборлолт баяжуулалт, хувиргалт, хийн түлш үйлдвэрлэлийг хариуцдаг. Нийт 450 охин компанитай. Монгол Улсад 2024 онд салбараа нээсэн. Оросын “Интерфакс” агентлагийн мэдээлэлд дурдсанаар 2024 онд тус корпорацын гадаад захиалгын хэмжээ 200 тэрбум ам.доллар давж, экспортын орлого нь 18 орчим тэрбум ам.долларт хүрчээ. Одоогоор Монгол Улсыг оролцуулаад 60 гаруй улсад үйл ажиллагаа явуулдаг, нэмж долоон улсад 22 салбар барьж буй аж.

Оросууд тавьсан “санал”-ууд...

-Оны өмнө Евразийн эдийн засгийн холбоотой /ЕАЭЗХ/ чөлөөт худалдааны түр гэрээ байгуулахаар болж хувийн хэвшил, олон нийтийн шүүмжлэлтэй нүүр тулав. Олон асуудал байсан ч УИХ-ын Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороон хуралдаанаар ЕАЭЗХ-ны худалдааны түр хэлэлцээрийг зөвшилцөхийг дэмжлээ. Нэг ёсондоо эхний босгоо давчихсан гэсэн үг. Манай улсын хувьд 2024 онд Евразийн эдийн засгийн холбооны гишүүн улс орнуудад 110.1 сая ам.долларын бараа экспортолж, 2.9 тэрбум ам.долларын бараа импортолсон нь худалдааны баланс алдагдаж байгааг харуулж байгаа юм. ЕАЭЗХ-ны орнуудад Монгол Улсаас эъкспортолж буй бараа нийт экспортод сүүлийн зургаан жилийн хугацаанд нэг орчим хувийг эзэлж байгаа бол импортод 25-30 орчим хувийг эзэлж байна. Гэвч үүнээс анхаарах нэг зүйл бий. ЕАЭЗХ-ны орнуудаас авч буй Монгол Улсын нийт импортын 95-аас дээш хувь нь зөвхөн ОХУ-д ногдож байна.

Жич: Евразийн эдийн засгийн холбоог ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путины санаачилгаар 2014 онд хэлэлцээрт гарын үсэг зурж, 2015 оны нэгдүгээр сарын 1-ний өдөр албан ёсоор байгуулагдаж байлаа.

-ОХУ-аас Монгол Улсад суух Элчин сайд Алексей Евсиков энэ оны нэгдүгээр сарын 27-ны өдөр “АЙСТ Глобал” сувагт ярилцлага өгөхдөө “Улаанбаатар хотыг хийн түлшээр хангах, 3-р дулааны цахилгаан станцыг шинэчлэх, 5 дугаар дулааны цахилгаан станц болон тойруу зам барих төслүүд нь Монгол Улсын нийслэлийн ойрын ирээдүйд хэрэгжих хамгийн том дэд бүтцийн ажлууд юм. Эдгээр төслүүдийг хэрэгжүүлэхэд Оросын компаниуд бэлэн байна” гэсэн юм.

-Дараагийн санал нь “ОХУ-тай 20 жилийн хугацаатай хамтарсан компани байгуулж, агаарын хөлгийн түлш нийлүүлэх тухай” гэрээ байв. Санал гэхээсээ илүү тулгалтын шинжтэй энэ гэрээ нийт 12 заалттай. Үүнээс онцолж харах заалт нь Дөрөвдүгээр зүйлд дурдсан “Талуудын эрх бүхий байгууллагууд нь Монгол Улсын “Чингис хаан” олон улсын нисэх буудлын (цаашид Цогцолбор гэнэ) дэд бүтцийг удирдах болон ашиглах Хамтарсан компани байгуулна” гэсэн заалт байв. Түлшийг ОХУ-ын итгэмжлэгдсэн байгууллага хэрэгжүүлээд зсогохгүй, цогцолборыг ашиглах, менежментийг хэрэгжүүлэх агуулгатай заалт байгаа нь нийтийн эргэлзээг төрүүлсэн. Золоор УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хороо энэ хэлэлцээрийг дэмжээгүй.

-Монгол Улсад нисэх хүчний салбар үүссэний 100 жилийн ой 5-р сарын 25-ны өдөр тохионо. Энэ өдөр ОХУ-ын уран нислэгийн “Стрижи” баг МиГ-29 загварын сөнөөгч онгоцоор үзүүлбэр зохион байгуулахаар болов.

-2026 оны нэгдүгээр сарын 16-ны өдрөөс эхлэн монголын сэтгүүлчдэд орос хэлний тусгай сургалтыг эхлүүлэхээр төлөвлөжээ. “Эхнээс нь” гэсэн бэлгэдлийн нэртэй энэхүү сургалтууд Монголын хэвлэл мэдээллийн салбарын сонирхсон бүх хүмүүст нээлттэй гэж албан мэдээлэлд дурдсан байна.